Szkaplerz Karmelitański

Szkaplerz Najśw. Maryi Panny z Góry Karmel - zewnętrzny znak macierzyńskiej miłości Maryi do człowieka oraz synowskiego przyjęcia tej miłości przez człowieka.

Od XIII w. w powszechnym użyciu jest Szkaplerz Najśw. Maryi Panny z Góry Karmel.

Sam szkaplerz w niektórych zakonach stanowił część stroju zakonnego. Pierwotnie był wierzchnią szatą, którą zakonnicy przywdziewali na habit w czasie wykonywania codziennych prac ręcznych. Z biegiem czasu nabrał on znaczenia symbolicznego, jako wyraz przyjęcia codziennego krzyża.

Od czasu wizji, którą miał św. Szymon Stock, szkaplerz stał się znakiem szczególnej opieki Matki Bożej i znakiem nadziei na uniknięcie kary piekielnej i osiągnięcia ostatecznego zbawienia.

Historia Szkaplerza

Jak podaje tradycja, 16 lipca 1251 r. Matka Boża, wskazując św. Szymonowi szkaplerz, powiedziała:

Przyjmij, najmilszy synu, Szkaplerz Twego Zakonu, jako znak mego braterstwa, przywilej dla ciebie i wszystkich karmelitów. Kto w nim umrze, nie zazna ognia piekielnego".

W 1322 r. papież Jan XXII ogłosił "Bullę Sobotnią", w której powołuje się na własną wizję Matki Bożej, w której Maryja zapewnia, że kto umrze w Szkaplerzu karmelitańskim, zostanie w pierwszą sobotę po śmierci uwolniony z czyśćca. Odtąd praktyka noszenia Szkaplerza wychodzi poza zakon karmelitański. Szkaplerz zapragnęli nosić także ludzie świeccy. Przy klasztorach karmelitańskich zaczęły powstawać bractwa szkaplerzne oraz liczne koła tercjarskie. Szkaplerz zdobił piersi nie tylko prostego ludu, ale i szlachty, hetmanów, królów, biskupów i papieży. Ceniła go w sposób szczególny i nazywała suknią Najśw. Dziewicy św. Teresa od Jezusa - reformatorka Karmelu.

W Polsce nabożeństwo szkaplerzne zaczęło się rozwijać od XIV w., wraz z przybyciem karmelitów na polskie ziemie. Bractwa szkaplerzne, trzeci zakon karmelitański, sodalicje karmelickie były zjawiskiem powszechnym. Ich rozwój zahamowały rozbiory i utrata niepodległości przez Polskę, kiedy to prawie wszystkie klasztory, zarówno w Polsce jak i na Litwie, zostały skasowane.

Liturgiczne wspomnienie Matki Bożej z Góry Karmel w kalendarzu katolickim wyznaczone jest na dzień 16 lipca.

Materialny wymiar Szkaplerza

Szkaplerz karmelitański ma być wykonany z sukna wełnianego, koloru brązowego. Na jednej części ma być wizerunek Matki Bożej Szkaplerznej, a na drugiej - wizerunek Najśw. Serca Pana Jezusa. Na prośbę misjonarzy z Afryki, papież św. Pius X dekretem Świętego Oficjum (16 XII 1910) zgodził się i zaaprobował, by w miejsce Szkaplerza sukiennego można było nosić metalowy medalik z podobnymi wizerunkami (medalik szkaplerzny). Szkaplerz powinien być poświęcony przez kapłana lub diakona. Należy go nosić tak, by jego jedna część spadała na plecy, a druga na piersi. Szkaplerz lub medalik powinny być noszone w sposób jak najdogodniejszy. Osoby noszące szkaplerz i przynależące do Bractwa Szkaplerznego mają udział w dobrach duchowych zakonu karmelitańskiego, nazywają się braćmi i siostrami - i są nimi w sposób duchowy.

Duchowy wymiar Szkaplerza

Szkaplerz to znak duchowej więzi z Matką Bożą, znak Jej szczególnej adopcji, czyli uznania nas za swoje dzieci. Przez Szkaplerz stajemy się Jej własnością w sposób szczególny i wyjątkowy.

Bogate dziedzictwo maryjne Karmelu z biegiem czasu, dzięki rozpowszechnieniu się nabożeństwa szkaplerza świętego, stało się skarbem całego Kościoła. Dzięki swej prostocie, antropologicznej wartości oraz odniesieniu do Maryi w życiu Kościoła i ludzkości to nabożeństwo tak głęboko i szeroko przejęło się wśród Ludu Bożego, że znalazło swój wyraz w kalendarzu liturgicznym Kościoła powszechnego we wspomnieniu 16 lipca.

W znaku szkaplerza zawiera się sugestywna synteza Maryjnej duchowości, która ożywia pobożność ludzi wierzących, pobudzając ich wrażliwość na pełną miłości obecność Maryi Panny w ich życiu. Szkaplerz w istocie jest habitem. Ten, kto go przyjmuje, zostaje włączony lub stworzony w mniej lub więcej ścisłym stopniu z Zakonem Karmelu, poświęconym służbie Matki Najświętszej dla dobra całego Kościoła. Ten, kto przywdziewa szkaplerz, zostaje wprowadzony do ziemi Karmelu, aby spożywać jej owoce i jej zasoby, oraz doświadczać słodkiej i macierzyńskiej obecności Maryi w codziennym trudzie, by wewnętrznie się przyoblekać w Jezusa Chrystusa i ukazywać Jego życie w samym sobie dla dobra Kościoła i całej ludzkości

Jan Paweł II, Rzym, 25 marca 2001

Papież św. Jan Paweł II, mówiąc o Szkaplerzu, ukazał najbardziej istotne elementy maryjnej duchowości:

Najśw. Maryja Panna opiekuje się swoimi dziećmi - i to nie tylko na drogach doczesnego życia, ale także w chwili przejścia do życia wiecznego ("teraz i w godzinę śmierci naszej").
Duchowość Maryjna nie może być zredukowana tylko do pobożności, do modlitw i czci oddawanej Jej przy określonych okazjach. Duchowość Maryjna to jak noszenie habitu, czyli stałe ukierunkowanie chrześcijańskiego życia, opartego na modlitwie i życiu wewnętrznym, podtrzymywanym i rozwijanym przez częste przystępowanie do sakramentów świętych i konkretne uczynki miłosierne co do ciała i co do duszy, w komunii z Maryją, wyrażającą się przez naśladowanie Jej miłości i służby Bogu jako pokornej Służebnicy Pańskiej.

W takim ujęciu, Szkaplerz staje się znakiem przymierza z Maryją, w którym Maryja zapewnia nam opiekę na drodze do zbawienia, a my przyjmujemy "dar, jaki na krzyżu Jezus uczynił Janowi, a przez niego nam wszystkim, ze swojej Matki, oraz przypomina o powierzeniu umiłowanego apostoła i nas Tej, którą ustanowił naszą Matką duchową" (św. Jan Paweł II).

W ten sposób, pouczając nas o właściwym rozumieniu duchowości maryjnej oraz o właściwym praktykowaniu nabożeństw maryjnych, pośrednio broni nas od powierzchowności w życiu duchowym.

Szkaplerz kieruje myśl i serce ku Maryi; jest jakby nieustanną modlitwą, ponieważ symbolizuje (wyraża na zewnętrz to, czym winno być duchowe wnętrze noszących Szkaplerz) stałą pamięć o Maryi i nieustanne zwracanie się do Niej. Ten, kto nosi Szkaplerz, powinien mieć serce całkowicie poświęcone Maryi, a przez Jej pośrednictwo samemu Bogu. Maryja bowiem nie szuka swojej chwały, lecz zawsze kieruje ku Ojcu Niebieskiemu przez Chrystusa: "Zróbcie wszystko, cokolwiek wam powie" (J 2,5).

Przywileje szkaplerza karmelitańskiego

1. Kto umrze odziany w Szkaplerz, nie zostanie potępiony.
2. Noszący Szkaplerz, jako czciciel Matki Bożej, zapewnia sobie Jej opiekę, co do duszy i ciała, w tym życiu i szczególną pomoc w godzinie śmierci.
3. Każdy, kto pobożnie nosi Szkaplerz i zachowuje czystość według stanu, zostanie wybawiony z czyśćca w pierwszą sobotę po swojej śmierci.
4. Ci, którzy należą do Bractwa Szkaplerznego, są duchowo złączeni z zakonem karmelitańskim i mają udział w jego dobrach duchowych za życia ziemskiego i po śmierci, a więc we Mszach św., Komuniach św., umartwieniach, modlitwach, postach itp.

Obowiązki należących do Bractwa Szkaplerznego

1. Przyjąć szkaplerz karmelitański z rąk kapłana.
2. Wpisać się do księgi Bractwa Szkaplerznego.
3. W dzień i w nocy nosić na sobie Szkaplerz.
4. Odmawiać codziennie modlitwę, wyznaczoną w dniu przyjęcia do Bractwa (zazwyczaj jest to modlitwa: Pod Twoją obronę...).
5. Naśladować cnoty Najśw. Maryi Panny i szerzyć Jej cześć.

Praktyki zalecane członkom Bractwa Szkaplerznego

1. Przez nieskazitelne życie stawać się godnymi macierzyńskiej miłości Królowej Karmelu.
2. Przynajmniej raz w miesiącu, a zwłaszcza z okazji świąt maryjnych, przystępować do sakramentu pojednania i Komunii świętej.
3. Przy nadarzającej się okazji nawiedzać kościół i modlić się do Matki Bożej.
4. W trzecią niedzielę miesiąca brać udział w procesji szkaplerznej w kościele karmelitańskim (jeśli to możliwe) i szerzyć nabożeństwo szkaplerzne.
5. Co pewien czas praktykować dobrowolne wyrzeczenie (małe umartwienie).
6. Wzywać opieki Maryi aktami strzelistymi, np. "Królowo Szkaplerza Świętego, weź mnie pod płaszcz Twej opieki";
7. Interesować się zakonem karmelitańskim: jego historią, rozwojem i obecną działalnością. Wspomagać go modlitwą, jałmużną, zjednywać mu przyjaciół oraz dobre i święte powołania kapłańskie i zakonne.

Szkaplerz - warunki, przywileje i łaski

Warunki przyjęcia i noszenia.

Szkaplerz może poświęcić i nałożyć każdy kapłan karmelitański lub kapłan diecezjalny i zakonny, byleby uczynił to zgodnie z zatwierdzoną przez Kościół formułą. Przyjmującemu ten sam kapłan powinien poświęcić i nałożyć Szkaplerz.

W dzień przyjęcia Szkaplerza nie ma nikt obowiązku przystępować do sakramentów świętych, ale jest to bardzo zalecane. Pierwszy Szkaplerz musi być wykonany z sukna. Potem może zostać zastąpiony medalikiem szkaplerznym. Raz dokonanego obrzędu przyjęcia Szkaplerza z rąk kapłana nie trzeba powtarzać. Zniszczony (stary) Szkaplerz należy spalić, a nabyć nowy i nałożyć go sobie samemu. Podobnie czyni się w przypadku zaprzestania noszenia, o ile jego przyczyną nie była wzgarda (wtedy należałoby przyjąć Szkaplerz ponownie). Można zdjąć z siebie Szkaplerz, biorąc kąpiel itp. Jeżeli ktoś zgubi Szkaplerz lub nie nosi przez krótki czas, nie traci przywileju noszenia. Jeżeli ktoś nie nosi szkaplerza przez długi czas, radzi mu się przyjąć go ponownie.

Istnieje zwyczaj ponawiania swego oddania się Maryi każdego roku, w rocznicę przyjęcia Szkaplerza. Zwyczaj ten nie ma określonej formy. Najczęściej wyraża go nawiedzenie kościoła, podziękowanie Maryi za łaskę przyjęcia Jej znaku oraz ponowienie w sercu aktu zawierzenia się Jej.

Przywileje i łaski.

Za życia.

Szkaplerz karmelitański gwarantuje szczególną opiekę Najświętszej Maryi Panny w trudnych sytuacjach i niebezpieczeństwach doczesnego życia.

Należący do Bractwa Szkaplerznego przynależą do rodziny karmelitańskiej i mają udział we wszystkich dobrach duchowych całego Zakonu Karmelitańskiego (m.in.: Msze święte, Komunie święte, modlitwy wspólnotowe i indywidualne, posty, wyrzeczenia, dobre uczynki, czy braterstwo duchowe).

W godzinę śmierci.

W znaku Szkaplerza Maryja obiecała szczęśliwą śmierć i zachowanie od wiecznego potępienia.

Po śmierci.

Noszący Szkaplerz karmelitański wybawieni będą w pierwszą sobotę po śmierci z czyśćca.

Można dostąpić przywileju zachowania od ognia piekielnego, a nie dostąpić przywileju wybawienia z mąk czyśćcowych. By dostąpić pierwszej łaski, wystarczy nosić na sobie Szkaplerz karmelitański ciągle, a szczególnie w godzinę śmierci; by dostąpić drugiej łaski, potrzeba nadto: 1) zachowywać czystość, każdy według swego stanu; 2) odmawiać każdego dnia całe Małe Oficjum o Najświętszej Maryi Pannie (osoby odmawiające brewiarz kapłański nie mają tego obowiązku). Nadzwyczajne przeszkody (choroba, niepełnosprawność itp.) zwalniają od odmawiania Małego Oficjum. Można poprosić spowiednika o zmianę tych obowiązków na inne dobre uczynki, możliwe do wykonania. Kto przestał wypełniać wymienione warunki lub nie dochował czystości stanu, odzyskuje przywilej, gdy podjął na nowo obowiązki lub pozbył się przez pokutę grzechu.

Noszenie Szkaplerza, bez dobrej woli unikania grzechu, szukania woli Bożej i życia w Duchu Świętym na wzór Maryi, nie daje żadnych praw do korzystania z obietnic zbawienia.

Odpusty Szkaplerza karmelitańskiego.

Uwagi ogólne o odpustach. Przez odpust dostępuje się darowania kar doczesnych (za grzechy już odpuszczone). Odpust może być zupełny - wszystkich kar, lub cząstkowy - niektórych kar. Jednego dnia można dostąpić więcej odpustów zupełnych i cząstkowych, jeżeli się wypełni warunki przepisane (jeden dla siebie, drugi można ofiarować duszom w czyśćcu). Do dostąpienia odpustu zupełnego potrzeba: a) nie mieć przywiązania do żadnego grzechu, nawet powszedniego; b) iść zwykle do spowiedzi (rozgrzeszenie sakramentalne jest niepotrzebne w przypadku, gdy nie utraciło się łaski uświęcającej); c) przyjąć Komunię Świętą (w dniu lub w wigilię dnia odpustowego); d) pomodlić się według intencji Ojca Świętego. Jedna Komunia Święta wystarcza do dostąpienia wszystkich odpustów jednego dnia. Odpust przenosi się z uroczystością przełożoną na inny dzień. Zaleca się, ażeby codziennie rano albo przystępując do sakramentów świętych albo odwiedzając jakiś kościół i modląc się, uczynić ogólną intencję dostąpienia wszystkich odpustów, na jakie się swymi dobrymi uczynkami zasłuży.

Noszący Szkaplerz i należący do bractwa szkaplerznego mogą uzyskać odpust zupełny dla siebie lub dla zmarłych w dzień wpisania do bractwa szkaplerznego i niektóre święta zakonu karmelitańskiego:

we wspomnienie św. Szymona Stocka (16 maja),
w uroczystość Najśw. Maryi Panny z Góry Karmel (16 lipca),
w święto św. proroka Eliasza (20 lipca),
w święto św. Teresy od Dzieciątka Jezus (1 października),
w uroczystość św. Teresy od Jezusa (15 października),
w święto Wszystkich Świętych Zakonu Karmelitańskiego (14 listopada),
w uroczystość św. Jana od Krzyża (14 grudnia).

Oprac. MARYJNI.PL

Źródła:

"Informator Pielgrzyma" nr 6(191)2012
Rodzina Szkaplerzna - szkaplerz.pl
Szkaplerz karmelitański, czyli Szkaplerz Najświętszej Maryi Panny z góry Karmel - msza.net

Zobacz także:

Przywilej Sobotni Nowenna Szkaplerzna 1 (7-15 lipca) Nowenna Szkaplerzna 2 (7-15 lipca)

Rodzina Szkaplerzna