Karmelici

Na przełomie XII i XIII w. na zboczach Góry Karmel w Palestynie powstała wspólnota pustelników, którzy na znak szczególnej więzi z Matką Bożą nazwali siebie Braćmi Najświętszej Maryi Panny z Góry Karmel.

Na górze Karmel

Pustelnicy z Góry Karmel prowadzili życie wypełnione modlitwą i umartwieniem. Ich duchowym ojcem stał się prorok Eliasz, który niegdyś w tym miejscu wyprosił u Boga deszcz dla Izraela, gnębionego za grzechy trzyletnią posuchą (por. 1 Krl 18). Do nich właśnie przyłączył się - przybyły w te strony z krzyżowcami - Bertold z Kalabrii, który wraz z 10 towarzyszami utworzył wspólnotę pierwszych Braci Karmelitów, a papież Honoriusz III zatwierdził ich Regułę w 1226 r.

Razem z Maryją

Pustelnicy odznaczali się od samego początku swego istnienia szczególną czcią Najśw. Maryi Panny. Dla Niej poświęcili pierwszą kaplicę na Górze Karmel i od Maryi, zachowującej w swym Sercu i rozważającej słowo Boże (por. Łk 2,19.51), wzięli wzór i model dla swego życia "oddanego dniem i nocą - zgodnie z zaleceniami Reguły - rozważaniu Prawa Pańskiego i czuwaniu na modlitwach". W Maryi widzieli swą Patronkę, Matkę i Siostrę. Pustelnicy z Góry Karmel, a później ich następcy, patrzyli na Jezusa oczyma Maryi, która wzrastała na ziemi tak im bliskiej, bo w Nazarecie, położonym niedaleko od Karmelu.

W ogniu prześladowań

Losy klasztorów łacińskich w Ziemi Świętej były uzależnione od istnienia Królestwa Jerozolimskiego. W 1239 r. upłynął 10-letni rozejm, zawarty przez cesarza Fryderyka II z sułtanem egipskim, na mocy którego krzyżowcy odzyskiwali część utraconych terytoriów, w których m.in. znajdowały się miasta: Jerozolima, Nazaret i Betlejem. Pobyt eremitów na Górze Karmel, gdzie mogli oddawać się bez reszty modlitwie i okazywaniu kultu swojej Matce i Królowej, stawał się w pierwszej połowie XIII w. coraz bardziej niebezpieczny. W rękach Saracenów znalazła się Jerozolima, a wojska saraceńskie zaczęły posuwać się coraz bardziej na północ. W takiej sytuacji eremici emigrowali początkowo na Cypr, a następnie do Europy.

Objawienie szkaplerzne

Wobec nowej sytuacji na ziemiach europejskich generał zakonu w ufnej modlitwie zwrócił się do Maryi z błaganiem o pomoc. Otrzymał "znak wybawienia" - Szkaplerz, który odtąd przypomina o Jej miłości i bliskości.

→ Szkaplerz Karmelitański

W nowej sytuacji

W Europie pojawili się nieznani tu dotąd zakonnicy - Bracia Najśw. Maryi Panny z Góry Karmel. Chociaż wracali do krajów ojczystych, byli jednak traktowani jak obcy. Ich Reguła nie była przystosowana dostatecznie do nowych warunków życia. Nowi przybysze z Góry Karmel nie spotkali się więc w Europie z godnym przyjęciem, lecz natrafili na wiele trudności, które w ostateczności mogły doprowadzić do kasaty zakonu.

Nadzieja w Maryi

Św. Szymon Stock (1164-1265) - wielki czciciel Maryi, generał zakonu, w pierwszej połowie XIII w. starał się wszelkimi dostępnymi środkami ocalić zakon, ale jego starania pozostawały bez skutku. W tej beznadziejnej sytuacji, nie mając znikąd pomocy, zwrócił się do Matki Bożej z prośbą o ratunek. Modlił się słowami hymnu Flos Carmeli: "Kwiecie Karmelu, Płodna winnico, tylko Ty jesteś splendorze nieba Wieczną Dziewicą! O Matko cicha, piękna jak zorza, dla karmelitów bądź wspomożeniem, o Gwiazdo Morza!".

Dar od Matki

Prośba została wysłuchana. W nocy z 15 na 16 lipca 1251 r. Maryja wskazała mu na szkaplerz - część habitu zakonnego, czyniąc z niego znaki swej opieki. Następnie obiecała wyprosić wszystkim wiernie noszącym szkaplerz łaskę zbawienia, mówiąc: "Umiłowany synu! Przyjmij szkaplerz twojego zakonu. Przywilej dla ciebie i karmelitów. Kto w nim umrze, to jest w szkaplerzu, nie zazna ognia wiecznego. Oto znak zbawienia, ratunek w niebezpieczeństwach, przymierze pokoju i wiecznego zobowiązania". Maryja poleciła Szymonowi udać się do papieża Innocentego IV, celem załatwienia spraw dotyczących stabilizacji zakonu w Europie. Widzialnym znakiem opieki Matki Bożej stał się list papieski z 1252 r., polecający biskupom zakon karmelitański.

Podział

W hiszpańskiej Kastylii w 1535 r. do klasztoru karmelitanek w Awili wstąpiła Teresa od Jezusa (Ahumada, 1515-1582). Rzeczywistość przeżywającego kryzys zakonu wzbudziła w niej pragnienie większej doskonałości w duchu ewangelicznego radykalizmu. Po dwudziestu latach wewnętrznych zmagań, ostatecznym nawróceniu i całkowitym oddaniu się Chrystusowi, zdecydowała się założyć pierwszy klasztor karmelitanek zwanych bosymi (1562 r.). Sześć lat później św. Teresa przy współudziale św. Jana od Krzyża (Yepes, 1542-1591) doprowadziła do założenia pierwszego klasztoru karmelitów bosych w Duruelo.

Nowy Zakon Braci Bosych Najśw. Maryi Panny z Góry Karmel (zakon karmelitów bosych, OCD), z żeńską gałęzią mniszek bosych (żyjących w zamkniętych klasztorach klauzurowych), całkowicie oddzielony od starego zakonu karmelitańskiego ("trzewiczkowego", OCarm), został w 1593 r. zatwierdzony przez Stolicę Apostolską.

Po podziale zakonu karmelitańskiego pod koniec XVI w. obie gałęzie karmelitańskie przyczyniły się do powstawania bractw szkaplerznych.

W ślad za tworzącymi się ośrodkami duchowości karmelitańskiej postępował rozwój bractw. Do silnego ich rozprzestrzenienia się na terenie całej Polski przyczyniła się w dużym stopniu konstytucja papieża Klemensa VIII (1592-1605) Quaecumque z 7 XII 1604 r., pozwalająca erygować bractwa szkaplerzne przy kościołach parafialnych.

W Polsce

W Polsce karmelici bosi pojawili się już w 1605 r., zakładając klasztor w Krakowie. W 1612 r. do Polski przybyły karmelitanki bose. W następnych latach karmelici założyli kilkanaście klasztorów, m.in. w Lublinie, Poznaniu, Lwowie, Przemyślu, Wilnie, Warszawie, Berdyczowie. W 1633 r. powstał klasztor eremicki w Czernej pod Krakowem. Czas rozbiorów przyniósł kasatę prawie wszystkich klasztorów, z wyjątkiem konwentu w Czernej, który pod koniec XIX w., dzięki działalności św. Rafała Kalinowskiego (1835-1907), stał się zaczynem odnowy Karmelu na ziemiach polskich. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wskrzeszono w 1920 r. prowincję polską. Okres II wojny światowej zaowocował męczeństwem bł. Alfonsa Marii Mazurka - przeora czerneńskiego, zamordowanego przez Niemców 28 VIII 1944 r. W 1993 r. nastąpił podział Karmelu polskiego na prowincję krakowską i warszawską.


Oprac. MARYJNI.PL

Źródła:

  • Historia Karmelu - karmel.pl
  • Historia szkaplerza karmelitańskiego - Rodzina Szkaplerzna / Szkaplerz karmelitański - szkaplerz.pl
  • Karmelici Bosi - zyciezakonne.pl
  • Ks. Andrzej Chilewicz, Rola szkaplerza w duchowości karmelitańskiej w świetle wybranej polskiej literatury teologicznej, KUL - szkaplerz.pl