Loreto, sanktuarium Świętego Domku

Włoskie miasto Loreto zawdzięcza swoją sławę dzięki istniejącemu w nim sanktuarium, w którym znajduje się Święty Dom z Nazaretu, jak również powiązanej z jego nazwą najbardziej popularnej litanii Maryjnej.

Loreto, położone na wschodnim wybrzeżu Włoch, w regionie Marchii, w pobliżu nadadriatyckiej Ankony, czy innej znanej miejscowości Osimo, stało się znanym miejscem pielgrzymkowym.

Pobożna tradycja głosi, że to sami aniołowie przenieśli Dom Świętej Rodziny z Nazaretu do Loreto. Według innych przekazów wynika, że kiedy krzyżowcy zostali wypędzeni przez muzułmanów z Ziemi Świętej w 1291 r., niektórzy chrześcijanie uratowali "Święty Dom" przed zniszczeniem, przenosząc go najpierw do starożytnej Ilirii, gdzie upamiętnia to wydarzenie sanktuarium w miejscowości Tersatto. Następnie w nocy 9/10 XII 1294 r. przetransportowano go do starożytnego miasta Recanati - najpierw do portu, a następnie na wzgórze, na którym rosły drzewa laurowe (łac. lauretum), od których wzięła się nazwa miejscowości Loreto.

Niedawno odkryty dokument (datowany na 1294 r.) poświadcza, że niejaki Nicefor Angeli - władca Epiru, wydając za mąż swoją córkę Itamar za księcia Tarentu Filipa - syna króla Neapolu Karola II Andegaweńskiego, dał mu jako posag szereg towarów, wśród których pojawiają się "święte kamienie zabrane z Domu Maryi Panny Matki Bożej". Być może stąd zrodziła się późniejsza tradycja, mówiąca o przeniesieniu przez "aniołów" Domku Matki Bożej z Nazaretu do Loreto.

Dokumenty z końca XII w. świadczą, że na terenie dzisiejszego Loreto istniał kościół "Sancta Maria de Laureto", a samo Loreto było niezaludnioną farmą miasta Recanati. Stąd historia Loreto rozpoczyna się w XV w., kiedy za pontyfikatu papieża Pawła II (1417-1471) w 1468 rozpoczęto budowę kościoła-fortecy, ponieważ w 1468 wybrzeża Adriatyku były atakowane przez tureckie wojska. W budowę loretańskiej bazyliki byli angażowani najbardziej utalentowani architekci tamtych czasów, jak Baccio Pontelli (1450-1492), Francesco di Giorgio Martini (1439-1501) i Giuliano da Sangallo (1484-1546). Budowana w stylu gotyckim, pod wpływem Sangallego, nabrała cech renesansowych.

Bazylika kryje w sobie "Święty Dom Nazaretański". W tym Domku znajduje się wizerunek Matki Bożej, "Czarnej Madonny". Oryginalna figurka, datowana na początek XIV w., zabrana do Francji w czasach napoleońskich, spłonęła w 1921 r. Obecna figura została wykonana w 1922 r. w drzewie cedrowym z watykańskich ogrodów przez Leopoldo Celaniego.

Badania kamieni "Świętego Domu" potwierdzają ich palestyńskie pochodzenie, ponieważ są wykonane techniką stosowaną przez Nabatejczyków. Na ścianach znajdują się malowidła, podobne do judeochrześcijańskich z V w., znalezione w Ziemi Świętej, szczególnie w Nazarecie. Świadczy to o autentyczności relikwii.

Obecnie Domek jest kaplicą, z ołtarzem nazywanym "Ołtarzem Apostołów". Ściany domku pokryte są marmurową okładziną, wykonaną na zlecenie papieża Juliusza II wg projektu Bramantego (1507), uznawanego za jedno z największych arcydzieł rzeźbiarskich renesansu. Oprócz trzech oryginalnych ścian, w Loreto zbudowano czwartą, na której umieszczony jest obraz Matki Bożej Loretańskiej.

Loreto rozkwitło dzięki relikwii "Świętego Domku". To ona przyciąga licznych pielgrzymów w poszukiwaniu łask i błogosławieństw. Wprowadzani w mury Świętego Domu chorzy prozą o uzdrowienie ciała i ducha.

24 marca 1920 r. Matka Boża Loretańska została ogłoszona przez papieża Benedykta XV patronką podróżujących samolotem. W 2020 r. papież Franciszek ogłosił Jubileusz Loretański, z racji stulecia ogłoszenia tej szczególnej więzi między Madonną Loretańską a całym lotnictwem cywilnym i wojskowym.

Święty Domek stał się wzorem do urządzania podobnych miejsc kultu w całym katolickim świecie. Istnieje wiele miejsc poświęconych Matce Bożej Loretańskiej, a wiele z nich to reprodukcje Świętego Domku, łącznie z marmurową okładziną. Takie Domki Loretańskie znajdziemy np. w czeskiej Pradze, w Polsce m.in. w Głogówku, Loretto k. Wyszkowa, Piotrkowice, a na kontynencie azjatyckim kościół pw. Matki Bożej Loretańskiej na Tajwanie.

Z Loreto związana jest Litania loretańska, która rozbrzmiewa w kościołach i kapliczkach, zwłaszcza podczas nabożeństw majowych.


Oprac. MARYJNI.PL


Źródła