Mariologia w służbie maryjnej pobożności

W dn. 3-7 września 2025 r. odbył się we Rzymie XXVI Międzynarodowy Kongres Maryjny pod hasłem Jubileusz i Synodalność: Kościół o maryjnym obliczu i praktyce. W czwartym dniu Kongresu papież Leon XIV skierował do uczestników Kongresu ważne słowa, dotyczące znaczenia mariologii dla maryjności Kościoła we współczesnym świecie.

Papież zwrócił uwagę na to, że podczas kongresu zastanawiano się, czy "Kościół o obliczu maryjnym" jest w stanie wyrwać umysły i uwolnić serca z paraliżu rutyny wiary, pobożności - "niedzielnej" czy formalnej - i z tęsknoty za praktycznie już nieistniejącym "społeczeństwem chrześcijańskim". Tym samym dał do zrozumienia, że maryjność jest nadzieją Kościoła, by społeczeństwo na nowo stało się chrześcijańskim (czyli odkupionym, wolnym - budującym królestwo niebieskie wśród nas).

Dlatego - aby realizować ten cel budowania królestwa niebieskiego już tu na ziemi - papież wskazuje na istotną rolę mariologii w kształtowaniu mariologów, gotowych do służby dla pobożności maryjnej (pietas mariana) - autentycznej i owocnej. Bardzo ciekawe podejście, które zmusza do spojrzenia na tytuły naukowe: "doktorów i profesorów" - one mają służyć maryjności, a nie być celem samym w sobie (dla własnej chwały, dla znaczącej pozycji w strukturach kościelnych, czy zbierania punktów naukowych). Nie "stopień" czy "dorobek naukowy", ale właśnie owoc ich posługi (głębsza maryjność, owocniejsza pobożność i duchowość maryjna ludu Bożego), poprzez wpływ na pozytywną zmianę postaw i zachowań wierzących, powinien mariologom przynieść radość...

Inna istotna rola mariologii, czyli teologii maryjnej, tkwi w rozumieniu jej jako narzędziu do coraz głębszego i lepszego poznania powołania Maryi, Matki Pana - w którego świetle Kościół powinien odczytywać swoje powołanie. Papież wskazuje na dwa kluczowe aspekty maryjności: pierwszy - to umiejętność odpowiedzi na powołanie [ 1 ]. Umiejętność ta wypływa ze stałej gotowości do "rozpoczynania na nowo", czyli z nie przywiązywania się do utartych schematów, do własnych oczekiwań i planów, do zastanego status quo. Drugim aspektem maryjności jest gotowość do służby, która rodzi się ze słyszanego Słowa i realizuje w niesieniu pomocy bliźniemu będącemu w potrzebie - "z pokorą i odwagą" [ 2 ].

Innym zadaniem mariologii, który wymienia papież, jest "pragnienie kroczenia ku jedności, która wypływa z Trójcy Świętej, aby dawać światu świadectwo: piękna wiary, płodności miłości i proroctwa nadziei, która nie zawodzi".

Mariologia ma także dopomóc w nabywaniu umiejętności patrzenia na tajemnice Boga i historii jak Maryja. Takie maryjne spojrzenie na Boga i świat, zdaniem papieża, z jednej strony może nas uchronić przed "wypaczeniami propagandy, ideologii i niezdrowej informacji, które nigdy nie potrafią przekazać słowa bezbronnego i rozbrajającego", a z drugiej - "otwiera nas na Boską bezinteresowność, która jako jedyna czyni możliwym wspólne pielgrzymowanie osób, narodów i kultur w pokoju" [ 3 ].

Takiej mariologii, która jest analizą, kontemplacją, medytacją nad powołaniem Maryi, potrzebuje Kościół w całym swoim środowisku misji:
- w ośrodkach akademickich,
- w sanktuariach
- wspólnotach parafialnych,
- w stowarzyszeniach i ruchach,
- w instytutach życia konsekrowanego;
- w miejscach, gdzie kształtują się współczesne kultury: w mass-mediach, w Internecie (w tym szczególnie w mediach społecznościowych), w sztuce, muzyce i literaturze, żeby tylko wymienić te najbardziej znaczące.

Tam mariologia, jako medytacja nad powołaniem Maryi, musi być proponowana i rozwijana.

Tak "uprawiana" mariologia powinna wpłynąć na kult maryjny tak, aby w codzienne doświadczenie chrześcijańskiego życia wnosił nadzieję i pocieszenie, co jest ważną częścią misji Kościoła w świecie. To jest poważna zachęta, by uczynić bardziej wyraźną posługę niesienia pocieszenia w tych miejscach, w których Maryja jest czczona jako Pocieszycielka strapionych, szczególnie w sanktuariach dedykowanych temu maryjnemu tytułowi (Matka Pocieszenia). Ten aspekt maryjnego kultu realizowany jest najczęściej poprzez praktykę tzw. nowenn nieustających, wzorowanych na strukturze nabożeństwa nowenny do NMP Nieustającej Pomocy; jak również poprzez odmawianie litanii do Matki Bożej Pocieszenia. Praktyka ta powinna przekładać się na codzienność chrześcijańskiego życia, w którym nadzieja i szukanie odpowiedzi na pytania, które rodzą się w chwilach różnych, zwłaszcza trudnych i bolesnych doświadczeń życiowych, łączą się w pełnym zaufania poddaniu się woli Bożej.

Stąd Kościół jest maryjny (dosł. ma serce maryjne), kiedy stawia sobie, innym i Bogu pytanie: Jakże się to stanie? - oraz potrafi z wiarą i miłością podjąć to, co w odpowiedzi na to pytanie usłyszy, a co jest zgodne z wolą Boga.

Dlatego papież uczula nie tylko na to, aby słuchać słów Maryi, ale aby usłyszeć: zrozumieć i podążać za tym, do czego Ona wzywa swoje dzieci. Tym samym papież wskazuje na to, by w pobożności maryjnej w miejsce oczekiwań na spełnienie próśb przedstawionych Maryi, wstawić gotowość na pełnienie tego, co Ona powie. Innymi słowy, zamiast oczekiwać, że Bóg spełni moją wolę, należy podjąć się realizacji woli Bożej: to nie moja, ale Twoja wola nich się stanie.

Odczytajmy zatem w słowach zachęty papieża wolę Bożą, aby pokonać mur wrogości, nieufności, podziałów [ 4 ].

Kolejnym krokiem do tego, by Kościół miał maryjne serce (czyli do autentycznej pobożności maryjnej), jest zaangażowane poddanie się działaniu Ducha Świętego, pogłębione zrozumienie hierarchii prawd wiary i służebny styl życia. Chodzi o wyjście ze skostnienia i formalizmu wiary, infantylizmu religijnego (w tym z infantylnej pobożności maryjnej) i współczesnego konsumpcyjnego stylu życia - aby bardziej "być" (ale być dla innych), a nie tylko "mieć" (i to kosztem innych). Jest to zatem droga do przywrócenia chrześcijaństwu cechy bycia nadzieją dla świata ("solą ziemi - światłem świata") - aby chrześcijanie stali się naprawdę pielgrzymami nadziei w drodze, po której wspólnie razem podążają - wpatrzeni w Chrystusa i Jego Matkę - a to są cechy jubileuszu i synodalności, które obecnie są realizowane w Kościele.

Dlatego wśród nowych tytułów maryjnych, które papież przyznaje Maryi, przede wszystkim są te dwa: Niewiasta jubileuszowa i Niewiasta synodalna - w nawiązaniu do trwającego w Kościele Roku Jubileuszowego i drogi synodalnej, którą obecnie Kościół kroczy. Mówiąc zaś o pełnym i macierzyńskim zaangażowaniu Maryi w działanie Ducha Świętego, papież przyznaje Matce Pana wymowny tytuł: Doskonała Współpracownica Ducha Świętego.

Z wypowiedzi papieża nt. maryjności Kościoła i roli mariologii w Kościele można ułożyć swoistą litanię ludzi nadziei, poprzez którą prośmy Najśw. Maryję Pannę o wstawiennictwo za nami, byśmy stawali się pielgrzymami nadziei o doskonałym sercu maryjnym.

Święta Maryjo, módl się za nami.
Święta Boża Rodzicielko...
Matko Pana...
Matko Kościoła...
Matko nadziei...
Doskonała Współpracownica Ducha Świętego...
Niewiasta jubileuszowa...
Niewiasta synodalna...
Królowo pokoju...
Służebnico Pańska...

O. Piotr M. Lenart OFMConv, MARYJNI.PL
Fot. Dephositphotos

• [ 1 ] Wzorem tu jest "tak" Maryi w tajemnicy Zwiastowania (por. Łk 1,38), wypełnione w podjęcia misji bycia matką i stanięcia pod krzyżem syna.
• [ 2 ] Wzorem tu jest służba Maryi wobec krewnej Elżbiety (por. Łk 1,39).
• [ 3 ] "A gdy rozmawiali o tym, On sam stanął pośród nich i rzekł do nich: «Pokój wam! ... Tak jest napisane: Mesjasz będzie cierpiał i trzeciego dnia zmartwychwstanie; w imię Jego głoszone będzie nawrócenie i odpuszczenie grzechów wszystkim narodom, począwszy od Jeruzalem. Wy jesteście świadkami tego»" (Łk 24,36.46-48).
• [ 4 ] "Słyszeliście, że powiedziano: Będziesz miłował swego bliźniego, a nieprzyjaciela swego będziesz nienawidził. A Ja wam powiadam: Miłujcie waszych nieprzyjaciół i módlcie się za tych, którzy was prześladują... Jeśli bowiem miłujecie tych, którzy was miłują, cóż za nagrodę mieć będziecie? Czyż i celnicy tego nie czynią? I jeśli pozdrawiacie tylko swych braci, cóż szczególnego czynicie? Czyż i poganie tego nie czynią? Bądźcie więc wy doskonali, jak doskonały jest Ojciec wasz niebieski" (Mt 5,43-48).

Źródła

• Address of His Holiness Pope Leo XIV to the participants in the Congress of the Pontifical International Marian Academy - vatican.va
• Audiencja dla uczestników Kongresu Papieskiej Międzynarodowej Akademii Maryjnej (Aula Pawła VI, 6 września 2025 r.) - ptm.rel.pl
• Maryja uczy słuchać Boga. Polacy na Kongresie Mariologicznym w Rzymie - vaticannews.va/pl