Ireneusz, św.

Ireneusz, męczennik, uczeń św. Polikarpa. Był biskupem Lionu. Bronił wiary przed herezjami gnostyckimi. Jest twórcą pierwszego katechizmu pt Dowód prawdziwości nauki chrześcijańskiej". Podkreślał prymat Kościoła Rzymu ponad innymi kościołami.

Ireneusz według wszelkiego prawdopodobieństwa urodził się w Smyrnie (dzisiejszy Izmir w Turcji) ok. 135-140 r. Tam już jako młody chłopiec był uczniem biskupa Polikarpa, który był z kolei uczniem apostoła Jana. Nie wiemy, kiedy przeniósł się z Azji Mniejszej do Galii, ale musiało się to zbiec z początkami rozwoju wspólnoty chrześcijańskiej w Lyonie: tutaj spotykamy Ireneusza w 177 r. jako członka kolegium prezbiterów. W tym samym roku został on posłany do Rzymu, by doręczył papieżowi Eleuteriuszowi list wspólnoty lyońskiej. Misja rzymska uratowała Ireneusza przed prześladowaniami Marka Aureliusza, podczas których zginęło co najmniej czterdziestu ośmiu męczenników. Po powrocie został wybrany na biskupa miasta. Nowy pasterz poświęcił się bez reszty posłudze biskupiej, która zakończyła się ok. 202-203 r., kiedy prawdopodobnie umarł jako męczennik.

Ireneusz jest przede wszystkim człowiekiem wiary i Pasterzem. Jak dobry Pasterz ma poczucie miary, bogactwo nauki, zapał misyjny. Jako pisarz stawia sobie dwojaki cel: bronić prawdziwej nauki przed atakami heretyków i wyłożyć w sposób jasny prawdy wiary. Celom tym odpowiadają dokładnie dwa dzieła, jakie po nim pozostały: pięć ksiąg "Przeciw herezjom" i "Dowód prawdziwości nauki apostolskiej" (który można by nazwać także najstarszym "katechizmem nauki chrześcijańskiej"). W istocie Ewangelia, głoszona przez Ireneusza jest tą, która otrzymał on od Polikarpa, biskupa Smyrny, Ewangelia Polikarpa natomiast sięga apostoła Jana, którego był on uczniem. I tak autentycznym nauczaniem nie jest to, które wymyślili intelektualiści ponad prostą wiarą Kościoła. Prawdziwa jest Ewangelia głoszona przez biskupów, którzy otrzymali ją w nieprzerwanym łańcuchu od Apostołów, ci zaś nie uczyli niczego innego, jak tylko tej prostej wiary, która jest także prawdziwą głębią objawienia Bożego. I tak - powiada nam Ireneusz - nie ma tajemnej nauki poza wspólnym Credo Kościoła. Nie ma chrześcijaństwa wyższego, dla intelektualistów. Wiara publicznie wyznawana przez Kościół jest wiarą wspólną dla wszystkich. Tylko ta wiara jest apostolska, pochodzi od Apostołów, to jest od Jezusa i od Boga. Przyłączając się do wiary przekazywanej publicznie przez Apostołów ich następcom, chrześcijanie muszą przestrzegać tego, co mówią biskupi, muszą liczyć się szczególnie z nauczaniem Kościoła Rzymu, najważniejszego i najstarszego. Kościół ten, za sprawą swego starszeństwa, posiada większą apostolskość, bierze bowiem swój początek od filarów Kolegium Apostolskiego, Piotra i Pawła. Z Kościołem Rzymu muszą zgodzić się wszystkie Kościoły, uznając w nim miarę prawdziwej tradycji apostolskiej, jedynej wspólnej wiary Kościoła.